16. 3. 2025

De Novissimis Inventis in Ruinis Pompeianis et Herculanensibus

Sub ipsis cineribus Vesuvii, qui quondam exitium Campaniae vastissimo tumultu intulit, nova atque miranda lucem iterum aspiciunt. In urbe Pompeiana, ubi olim strepitus vitae urbanae resonabat, archaeologi nuper domum haud vulgarem effoderunt. Ea, ob lararia gemina, “Domus Geminorum Larariorum” appellata est; in atrio ipsa duo altaria eminent, sacris imaginibus distincta, quasi domus ipsa inter sacra et cultum deorum respiraret.

Picturae parietum non solum deos, sed etiam mundum humanum illustrant: animalia, canis niveus et gallina auro fulgens, inter numina tutelares exprimuntur, quasi ipsi ritibus interfuerint. Non religio tantum ibi fulget, sed et voluptas oculorum: in picturis gladiatores certant, sanguinis aspergine pingitur ictus extremus, mimi gesticulantur, risus et cruor miscentur.

Triclinium, pulchritudine decoris mirabile, convivas in lectis ostendit, ministris pocula libaque ferentibus, tibicinibus concentus fundentibus. Pavimentum mosaicum flores, volucres, formasque geometricas artificio delicatissimo effingit. In tablino mensa lignea ad scriptionem parata, cum calamariis phialisque atramenti, indicia domus litteratae sunt.

Etiam pars humilior domus aspectu simplici, sed veritate plena est: culina, cum fictilibus ollis, mortariis, larariolo ad Penates dicato, vitam cotidianam plebis urbanae fideliter reddit. Hinc quoque ossa canum, felium, gallinarum reperta sunt: testificatio affectuum, qui inter homines et animalia vinculis sinceris colligabantur.

In Herculanensi quoque ruina, sub strata cinere et lapillis, bibliotheca domestica protracta est, raris et praeclaris papyris adhuc servatis. Quae, licet combustione deformatae, technicis novis examinantur: spes est fore ut litterae, quae multis saeculis siluerunt, iterum legi possint — fortasse etiam scripta Graeca aut Epicureorum tractatus, quos oblivio paene rapuerat.

At quod plurimos movit, reperta ossa sunt duorum hominum iuxta portam urbis Pompeianae. Nihil aliud reliquum nisi corpus obrutum, ornamenta pauca, utensilia humilia. Fuitne servus? libertinus? aut civis obscurus? incertum. Sed fuga interrupta, mors repentina, cinis irruens — haec sunt quae supersunt. Silentium illud gravius est quam mille verba. Fortuna eos non servavit; historia eos servavit.

Haec omnia non solum mortem testantur, sed memoriam atque gloriam. Vita antiqua, quamvis obruta, iterum loquitur: in coloribus picturarum, in silentio ossium, in umbra larariorum. Pompeii et Herculanis, velut tabulae aureae per saecula conservatae, nunc iterum revelantur. Non ruina tantum, sed vita ipsa renascitur: ars, religio, amor, humanae deliciae.

Vera sunt verba poetae: vita brevis, ars longa.