Gens et Gloria II
In
Mauretania
Tingitana
Capita Selecta
…
Ad
Mare: Iter Novum Incipit 44
Mane
Sub Sole 66
Fossores 68
Vinum
et Omen 70
Nomen
Ignotum 80
Donum
Dubium 87
Ante
Diem Saturnaliae 93
Initia 98
Asini
et Plautus 100
Margarita
Lixitana 106
Post
Scaenam 115
Sanguis
Baalis
…
Thermae Titianae
Adhuc
tenuis rosei luminis velum super fastigia urbis lente expandebatur, cum Thermae
Titianae—recentissimae Romae deliciae, opulentia sua etiam veterum balnearum
gloriam supergressae—primos hospites in limine susceperunt. Arcus frontis, e
marmore Lunensi exstructus, triumphali forma eminebat, aureis litteris nomen
imperatoris Titi inscriptum; inter columnas stabat simulacrum ipsius, vultu
placido sed maiestatis pleno, quasi ipse otium imperaret ac quietis legem
sanciret.
Exedra
ampla, atrio principali inserta, inter palmas et cupressos virentia, in morem
regiae disposita erat, ubi ventus matutinus frondes leniter commovebat. In
medio fons ex ore leonis sculpti stillabat aquam candidissimam ac frigidam,
quae in labra circumposita molliter defluebat, dum pueri candidis palliis
circumdati, postquam manibus e servorum ministerio loti erant, in sellis
eburneis sedebant, oculos inter fontem et caelum vagantes.
Interiora
thermarum spatia vapore calido imbuebantur; is e caldariis leniter ascendens
marmoreas columnas circumplexus, auream lucem trans fenestras vitreas in
concentum odoris lauri, myrti ac thuris transfundebat. Aqua per fistulas in
diversa tepidaria et frigidaria fluebat murmure dulci, qui naturae ipsius
symphoniam imitari videbatur.
In
extremis lateribus thermarum, bibliothecae geminae—una Latina, altera
Graeca—apertae erant, ubi senes togati in sellis eburneis compositi papyros
evolvebant. Silentium ibi sacrum erat, tam longe a fori strepitu distans ut ne
Iuppiter quidem, si forte adstitisset, ausus esset illud turbare.
Extra
bibliothecam, in porticu marmorea vicina, duo senes, voce composita sed gestu
ardente, inter se disceptabant utrum Vergilius an Lucanus poetarum princeps
haberetur. Sub arboribus xysti iuvenes nudi et oleo nitentes certamina
palaestrae exercebant, corpora in sole agitabant, dum alii in sphaeristerio
pilam velociter iactabant, alternis manibus, subrepentibus pedibus, strepente
acclamantium turba iuvenum puerorumque. Non procul inde, in parte palaestrae
interioris, paucae feminae, strophiis succinctae et subligaculis fasciae
simillimis coxis circumligatae, halteras plumbeas levabant, saltibus et
gestibus ad rhythmum musicorum tibiarum inter se laetitia quadam Graeca
colligatae.
Eodem
tempore, in via quae ab Esquiliis ad Viminalem vertebatur, lectica senatoris
incedebat, quattuor servis robustis sed ordinate gressum moderantibus. In medio
sedebat Cornelia, vultu sereno ac dignitate plena, oculos tamen ad fastigia
thermarum sustinens, quasi aliquid auguraretur. Prope eam Valeria, tacita sed
gemmis ornata, et Tiberius, qui iam octavum annum agebat, pallii plicas motibus
irrequietis conturbabat, quasi corporis inquietudo mentis festinationem
proderet.
Lucius,
iam virilem togam adeptus et gravitate nova indutus, pallium ad latus
composuit, et oculos in portam thermarum defixit. Sub fronte eius maturitas
recens fulgebat, sed fervor iuvenilis, instar flammae sub cinere, nondum
exstinctus erat.
Spurius
Vibius Florus ipse, in veste senatoris pura sed sine pompa, descendit. Nutu
moderato servis signum dedit, et tota familia ad atrium processit. Ibi minister
thermarum—libertinus canus, toga domestica et cingulo subtegminis aurei
succinctus—eos reverenter excepit:
“Domine
Vibie, parata sunt omnia. Caldaria et tepidaria fumant, palaestra viris plena
est, et pars bibliothecae tibi reservata est, ut soles.”
Spurius,
nutu gravi annuens, Corneliam respexit, ac voce aequabili dixit:
“Pax
sit his locis. Non curia nos hodie exspectat, sed aqua et otium.”
Lucius,
vultu modesto ac capite submisso, ad patrem conversus, dixit:
“Pater,
licetne mihi ad sphaeristerium descendere? Amici me exspectant.”
Spurius,
vultu subridente sed voce maiestatis plena, respondit:
“I,
Luce. Corpus exerce, sed memento: etiam in ludo dignitas retinenda est.”
Lucius,
nodo pallii firmato, in partem lateris abiit, ubi iuvenes circum pilam stabant.
Princeps eorum erat Marcus Atilius Rufus, notus scurra sed fidi animi, cuius
ioci ceteros saepe inter risum in certamina trahebant. Prope eum stabat Sextus
Pompeius Crispinus, callidus et velocis manus, qui pilam capere poterat etiam
si ab extrema parte cellae emitteretur.
“Ecce
Lucius noster!” —clamavit Atilius— “Nisi senatores nimium oleo madent, venisti
ut vincas.”
Lucius
subrisit, calceamenta ad murum posuit, et in arenam descendit.
“Sine
verbis: pilam da.”
Ita
ludus coepit. Pila, magnitudine pugni maior, a Sexto iacta est; Lucius, more
militari corpore inclinato, cursu celeri eam praevenit et retro impulit, dum
Atilius, conatus pilam fallere, in harena corruit. Risus et clamor iuvenum
circumsonabant, arenam quasi resonantem facientes.
Altero
iactu, pila, subito elapsa, columnam percussit, resilivit, et in sinum servi
prope stantis deciderat, qui trepidus exclamavit:
“Di
me servate! Pugna est an ludus?”
Lucius,
sudore madens sed vultu laeto, manus ad caelum levavit, dum Atilius clamitabat:
“Hoc
non est ludus, sed bellum thermarum!”
Iuvenes
exultabant, senes spectabant, et inter vaporem aquarum, sonum pilae, risum
hominum, ipsa Roma, aeterna domina, quasi risisse videbatur.
Hoc tantum initium est.
Narratio pergit...