Gladius

et

Sibylla

 Fata Romanorum

PROLOGUS                                                                       5

Liber Primus

Aulus Marcius Regillus                                                        7

Senator Gracchus                                                                 31

Laelia                                                                                  49

Captiva et Comes                                                                 68

Vestigia                                                                                97

Sibylla                                                                                 106

Liber Secundus                                                     168

Akhenaten                                                                           171

Caesar                                                                                  199

Circe                                                                                   207

Liber Tertius

Timarche                                                                             228

Statua                                                                                  231

Fata ad Portas                                                                     253

Timarche                                                                             271

Iter ad Trophonium                                                             293

In alto Pelago                                                                       310

IANUA                                                                                348

Liber Quartus

Extrema Aetas                                                                      349

Filia Fluctuum                                                                     381

Ad Lectorem                                                                       391

Liber Primus

Aulus Marcius Regillus

Iam prima lux super urbem exorta erat, aurea flamma e caelo descendens, dum tecta latericia et templi fastigia fulgore matutino relucebant. Romana maiestas per vias et fora fulgebat, dum hominum fluctus, instar fluminis perpetui, per compita effundebatur. Humiles et potentes, togati et palliati, mercatores et milites, servi et liberti, omnes uno motu, una urbis vita pulsari videbantur.

Forum Romanum, cor pulsans imperii, mille sonis resonabat. Sub columnis marmoreis, ubi umbrae cum luminibus ludebant, oratores capita inclinata audientium tenebant, dum iuris consulti, ingenio suo freti, verba in tabulis ceratis incidebant. Senatores, gravitate purpurae praetextae se moventes, inter manus anulos auro fulgentes micare sinebant. Matronae, luteis et caeruleis vestibus fulgentes, servos post se ducentes, ad basilicas procedebant, dum mercatores Syrii et Aegyptii aromata—myrrham et cinnamomum—aerem peregrina fragrantia imbuebant. Supra omnia, inter forum et templorum fastigia, caeruleum caelum serena unda fluitabat, dum avium alae per columnas marmoreas umbras vibrantes iactabant.

Haud procul a foro, ubi sacra aedes Veneris Genetricis excelsis gradibus eminebat, fumi tenues ex altari surgebant. Flamines, capite velato, hostias admovebant, dum sacerdotes murmura sacrorum arcanorum peragebant. Odor thuris, in auras dilapsus et cum fragrantia lilii ac rosae permixtus, adyti penetralia implebat, quasi ipsa dea praesentiam suam spiraret.

At ubi tumultus maior oriebatur, spectaculi furor maxime saeviebat. Amphitheatrum ingens, instar montis manu hominum exstructi, in campo prope Palatium imperiale se attollebat. Arcus eius per caelum tendebantur, dum populi clamor sub trabibus ligneis resonabat, fluctibus maris similis. Ibi equi hinnibant, in harenam immissi, pulverem cruentum calcantes; ibi bestiae Africanae, e caveis rudentibus extractae, iras adversus mugitus turbae effundebant. Lanistae, corpora oleo nitida, gladios in sole vibrantes versabant, dum retiarii et secutores in umbris arcubus subterraneis clausi, sortem suam animo inquieto exspectabant.

Inter hos fragores, inter clamores civium et tumultum strepitus armorum, vir unus tacitus per turbas procedebat. Non senator, non mercator, non servus erat. Miles, quondam fortunam et gloriam secutus, nunc alienus inter cives suos errabat. Corpus eius multis pugnis signatum, oculi bellorum flammis exusti, animum requiem invenire nequibant.

Roma vivebat, Roma triumphabat, sed ei, qui pro ea sanguinem fuderat, nihil praeter vacuum et silentium remanebat.

Quondam centurio in cohorte speculatorum imperii, nunc vir sine proposito, inter cives errabat, tamquam hasta fracta in arenam proiecta. Olim in terris Orientis, inter templa umbrosa et arcanas sacerdotum rationes, vestigia insidiosa secutus erat—mysteria quae nec ferrum nec lex dissolvere poterant. In Alexandria, ubi Serapis in tenebris loqui dicebatur, aut in Emesa, ubi flamma templum absumpsit, nullum autem ossium vestigium reliquit, oculis suis vidit quod explicari non poterat.

Sed nunc, in pace ingrata, sine scuto, sine manipulo, sine imperatore, nihil supererat nisi vacuum quod nulla pugna explere posset. Corpus eius, cicatricibus proeliorum insigne, adhuc robur militiae retinebat, sed animus quietem invenire nequibat. Vires eius in otio languescebant, ubi olim ad gladios, ad imperium, ad laborem durissimum excitatae erant. Bellum eum formaverat; nunc autem, pace pressus, se more ferae in cavea inclusae sentiebat.

Roma florebat, undique luxuriae plena, sed in corde Marcii vacuitas haerebat. Non uxor, non liberi, non domus—nihil quod eum retineret. Solae umbrae sodalium, qui aut in pugna ceciderant aut per provincias dispersi erant, ei remanebant. In tabernis nocturnis veteres milites conveniebant, vina hauriebant, narrabant de castris, de noctibus gelidis in finibus barbarorum, de hostibus in silvis latitantibus. At Marcius, etiam inter eos, se extraneum ac deiectum sentiebat. Pax eos obruerat: corpora eorum ad pinguedinem vergebant, manus, olim gladios stringentes, nunc pocula hauriebant. Sed nihil horum poterat vacuum illud replere quod in pectore eius haerebat.

Inter magnifica Urbis spectacula vagabatur, sed oculi eius in eadem semper vertebantur. Ubi erat certamen? Ubi mors pro honore? Solus erat locus, ubi etiam nunc gladiatores ultimum spiritum effundebant, ubi ferro et sanguine iudicabatur quis viveret, quis caderet. Amphitheatrum ingens, ingenti populi unda repletum, eum alliciebat.

Gradus ascendit, inter multitudinem ferventem pergens, donec locum invenit unde arenam videre posset. Clamores circumvolabant, mare vocum clamantium, dum primus gladiator, armis ornatus, processit. Ferrum micabat in sole, corpora oleo nitebant, venae in brachiis ac cruribus tumescebant—parati erant ad caedem. Marcius spectavit, at nihil sensit. Nihil horum verum erat. Sanguis in harenam fundebatur, sed sine proposito, sine ratione, sine honore.

Vir iuxta eum, senex vultu cicatricoso, ovabat.

“Bene pugnat, nonne? Aspice illum impetum! Tamquam ipse in legionibus fuerit!”

Marcius tacitus mansit. Quid sciebant hi spectatores de vera pugna? Quid sciebant de viro in acie pro fratre stante, pro manipulo moriente, pro urbe servanda? Ludus erat—tantum ludus. Arena sanguine plena erat, sed vacuum erat bellum.

Spectatores clamabant, manus extendebant, dentes stringebant, cum ferrum in pectore alterius figebatur. Et tamen, in Marci corde, maius erat silentium. Non ovavit, non exsultavit. Solum spectavit, sensu vacuus, tamquam umbra in medio tumultu.

Halitus vini et odoris corporum calidorum in caupona densa serpebat, inter lucernas fuligine obscuratas et mensas umore sordidas. Marcius inter viros plebeios sedebat, poculum lora vili sapore plenum manibus tenens, dum aleae in tabula cornea sonitum fragoremque edebant. Viri circum eum, bello et castris expertes, nunc ludo aleatorio et ebrietate se pascebant, relicta disciplina laboremque in luxu et otio tabernarum. Risus raucus, voces iratae, strepitus poculorum fragoresque noctis silentium rumpebant, dum Marcius, auribus solum dimidio intentus, aleam iacebat.

In angulo, caupo obesus servum adolescentem increpabat.
“Tace et effunde!”

Vir inops, tunica semimacerata, sibi poculum ex cantharo servuli ipse impleverat, sed servus, quem fortuna numquam bene spectaverat, post admonitionem nimium properavit. Vinum late dispersum est, vestes cauponis inficens. Vir, paulum attonitus, in liquore manum demersit, deinde oculos in eum erexit.

“Bene. Nunc certe dives fiam,” murmurat. “Pecuniam eliciam ex vino in tunica tua.”

Risus in proximo ortus est, dum servus pallidus celeriter e conspectu domini evanuit.

“Roma mutatur,” murmuravit vir quidam, vetus et cicatricibus deformatus. “Non sicut olim. Templa... aliquid alienum est.”

Alii capite nutaverunt, dum alius vinum hauriebat et submissa voce coepit loqui. “Vidi sacerdotem in area Vestae, pallidum et trepidantem. Dixit de ventis inopinatis, de tonitribus quae in caelo sereno resonabant.”

Vir iuxta Marcium vino hausto manum levavit subridens. “Semper augures aliquid vaticinantur. Sed Roma stat. Semper stabit.”

At vox alia e tenebris anguli tabernae submissa voce susurravit: “Nihil in aeternum manet.”

Marcius non respondit, sed poculum lente deposuit. Nihil eorum ad eum pertinebat, et tamen verbum ultimum in animo eius haerebat. Nesciebat quid, sed sub voce latuit umbra, quidam timor, non timor, sed monitus, instar aurae ante procellam mutantis.

Cum nox in profundum processisset et pocula exhaurirentur, corpus vino gravatum, animum tamen sine requie, ad angiportum obscurum se direxit, ubi lampades rubrae leniter ardebant et voces mulierum interclusae ridentium per tenebras resonabant. Lupanar—locum quo milites semper redibant, quocumque proeliis confecti vagarentur. Ibi, inter cubilia odoribus amaris plena, oblivio temporaria offerebatur.

Mulier procax eum intuens labra curvavit. “Miles sine bello. Quid est miles sine bello?” digito leviter pectus eius pulsans subridit. “Perditus. Ita, perditus.”

Marcius eam attraxit, nec verbum dixit nec risum reddidit. Solum fervorem corporis eius sensit, dum vinum et lassitudo gravitatem in membra eius infundebant. Sed etiam inter tenebras et voluptatem, inter ipsa tempora quibus sensus languescere inciperent, aliquid intus perstitit. Instinctus, olim in proelio exactus, nunc in pace irrequietus. Sensus vetus, haud oblitus—expectatio. Quasi hostis in occulto lateret, gladio adhuc in vagina, sed ad ictum parato.

Nox profunda super Urbem incumbebat, non placida neque tacita, sed onerosa, instar nubis tempestatem ferentis. Lumen lunae vix sufficiebat ad vias obumbratas illuminandas; inter domos vetustate dilapsas, inter arcus fractos et tabernas occlusas, Romana noctis profunditas spiritum quasi retinebat, exspectans. Aulus Marcius Regillus, corpore gravato vino, animo tamen vigiliis bellicis innutrito, lento sed firmo passu per angiportus Suburae vagabatur. Urbs, quae interdiu strepitu, luxuria et tumultu plebis plena fuerat, nunc alteram faciem ostendebat, obscuram, latentem, vetustam, sicut ipsae eius fundamenta.

Sidera per caliginem raro fulgebant, lumen pallidum et frigidum super vias proiectans, sed non satis ut tenebras frangerent. Murus antiquus, humidus, scissuris vetustatis et sordibus oblitus, ex una parte viae exsurgebat, dum in altera latrina, umbra et odore taetro plena, mendicus stertebat, pileo in vultum demisso. Nulla vox audiebatur, nisi rari susurri servorum domum tardius revertentium et strepitus longinquus rotarum per vicum clivo superiorem serpentium. Nihil hic movebatur, nisi aer gravis, odor laterum umidorum, et onus quoddam in aere latens, cui nec nomen nec origo videbatur.

Inter umbras, in angulo ubi angiportus in compitum obscurum vertebatur, figura immota stetit. Ex primo adspectu, nihil nisi vir fessus sub fornice stans, veste longa tectus, vel mendicus in tenebris suas horas consumens. Sed cum Marcius propius accessit, subito splendor lunae vultum illius repperit, et tunc apparuit quid esset.

Caput in umbra haerebat, sed oculi ardentes erant, ut carbones in cinere extincto latentes. Cutis, pallida, rugis plena, quasi ipsa tempestas super vultum illius saecula inscripsisset. Tunica cinerea, maculis senectutis et pulveris commixta, corporis eius formas vix delineabat. Haruspex. Non ex his qui in foro divinationes vili pretio vendunt, non eorum qui in thermis credulis matronis spem in vanum promittunt, sed ex illis qui in visceribus victimarum fatum legunt, qui volatus avium et crepitum fulgurum audiunt velut verba deorum ipsorum.

Stabat immotus, non loquens, sed intuens. Cicatrices in brachiis, in pectore, in fronte—haec viro non erant invisibilia. Erant insignia vulnerum, vestigia proeliorum. In illo adspectu nihil fuit humanae admirationis aut metus; tantum arcanum. Arcanum inevitabile, antiquum sicut ipsa fata. Marcius passum tardavit, sed non constitit. Tantum oculis eundem adspectum rettulit, frons sublata, vultus rigidus, sicut miles qui hostem recognovit sed nondum gladium eduxit.

“Pacem ambulas, sed bellum te sequitur.”

Vox non alta, non minax, sed instar lapidis in aquam stillati. Resonabat, non in aere, sed in ossibus. Marcius non respondit, sed oculos strinxit, frons paulum rugata, dum buccae stringebantur in silentio responsi expers.

“Di nomen tuum susurrant, Marce. Audiesne?”

Silentium. Flatus venti, quem antea non senserat, inter vestes eius se insinuavit, frigidus, non naturali gelu noctis, sed quasi spiritus verbum quoddam adferens. Haruspex nihil addidit, nihil egit, nihil poposcit. Solum ibi stetit, tamquam numen in limine inter quod erat et quod futurum erat.

Marcius, paulo post, labrum mordens ferum risum induit. Tali homines semper talia loquuntur. Ita sibi dixit, et tamen cor eius pulsavit aliter quam solebat. Pugnis et ensibus doctus, deos nec timebat nec honorabat ultra quam mos militaris requirebat. Sed hoc aliud erat.

Passum iterum movit, et haruspex in tenebris remansit. Cum Marcius in vico evanuisset, vir antiquus oculos non avertit. Solum submissa voce, vento ferente, in auram sibilavit verba quae nullus nisi di audire deberet.