Roma:

Vademecum Peregrinatoris

et

Cultoris

Historia, Fabulae, Epigrammata: Experientia Viva Urbis Aeternae

Roma Aeterna: Dux Peregrinorum et Lectorum

Salvete, amici peregrinatores et cultores Latinitatis, vos qui Romam sempiternam explorare et intellegere cupitis! Urbs haec, ubi antiquitas et novitas suaviter miscentur, per saecula innumerabilia poetas, historicos, artifices atque peregrinatores allexit. Roma non est solum locus spectaculorum, sed vivum theatrum historiae et praesentiae, ubi marmora loquuntur et carmina resonant.

Hoc vademecum non tantum itineraria et monumenta descripta continet, sed etiam fabulas, epigrammata et carmina nova, quae a veteribus auctoribus, ut Martiali, Ovidio et Vergilio, inspirata sunt. Haec opera, licet recentia, arte antiqua animata sunt et lectoribus imaginem urbis Romae non solum videre, sed etiam sentire permittunt. Roma est museum sub caelo patens, theatrum vivum, ubi fabulae et mythi praeteriti homines hodiernos alloquuntur, a Colosseo, quod olim strepitu gladiatorum resonabat, ad hortos Pincianos, ubi pax regnat.

Huius vademecum propositum duplex est: viatoribus itineris comitem praebere et lectoribus Latinis linguam Romanam per ipsam urbem experiri. Peregrinatores itinerariis, consiliis prudentibus et narrationibus historicis locupletabuntur; cultores autem Latinitatis epigrammata Marciali similia recitabunt, fabulas mythologicas de Foro Romano inter ruinas legent aut carmina Latina meditantes in hortis Villae Borghesianae spiritum urbis antiquae sentient. Quae omnia, licet nova, spiritum vetustatis vividissime servant, pontem inter tempora iacientes et permittentes Romam non solum oculis, sed etiam corde percipere.

Brevis Historiae Compendiosa Visio: Caput Mundi

Roma iure Caput Mundi appellatur, quod eius potentia et cultura orbem terrarum per saecula imbuerunt. Historia eius quadripartita sic disponitur:

1. Roma Antiqua: Fundamenta iurisprudentiae, imperii et architecturae mundi hic iacuerunt. Colosseum, Forum Romanum et Via Appia Antiqua adhuc huius temporis spiritum servant.

2. Roma Mediaevalis: Urbs Christianitatis centrum facta est, ubi templa martyrum et ecclesiae ex monumentis antiquis formata sunt.

3. Roma Renascentiae: Tempus florum ingenii et artis, cum Michaelangelo et Raphael urbis imaginem transfigurarent.

4. Roma Moderna: Hodie cosmopolitana facta est, ubi antiquitas iuxta novitatem fulget et historia cum praesentia coalescit.

Fabulae et epigrammata, quae in hoc vademecum inserta sunt, tempora praeterita et praesentia iungunt, historiam vivam reddentes.

De Structura Huius Vademecum

Hoc vademecum lectoribus totam Romam, tam sensibus quam animo, detegere offert:

1. Prima Pars: Antiquae Romae monumenta et fabulas illustrat, ab immenso Colosseo ad viam poeticam Appiam.

2. Secunda Pars: Medium Aevum et Renascentiam Romae illuminat, a Basilica Sancti Petri ad Cappellam Sixtinam et Gemmas Barocas.

3. Tertia Pars: Gemmas et loca recondita Romae detegit, ab hortis quietis ad vicos artis et cibi cultu praeditos.

4. Quarta Pars: Fabulas, epigrammata et carmina tecum communicat, quae spiritum Romae vivum faciunt.

5. Quinta Pars: Consilia practica de itineribus, festivitatibus, conviviis et moribus praebet.

6. Sexta Pars: Vaticanam Civitatem et Ordinem Militum Melitensium, sacras Romae radices, explanat.

Imagines, narrationes et epigrammata omnia lectoribus vividam Romam effingunt.

Postremum Verbum Ante Iter Inchoandum

Roma non est urbs solum ad spectandum; est locus vivus, qui corde sentiendus, mente intellegendus et spiritu amplectendus est. Dum fabulas et epigrammata huius vademecum legas, carmina Latina inter ruinas recites aut imaginatione historiam huius urbis evoces, senties te non solum Romam visitare, sed etiam eius animam detegere.

Venite, amici! Una investigemus urbem aeternam, eius historiam et vitam, dum fabulae, carmina et epigrammata eam vivam coram nobis reddunt.

Pars Prima – Roma Antiqua

*   *   *

De Clamoribus Oratorum

“Hic oratorum vox alta tonat, sed inepte:

Saepius auditur clamor asinorum.”

    *   *   *

Forum Romanum

Forum Romanum, cor urbis antiquae ac centrum rei publicae Romanae, saeculorum decursu multos habitus accepit, sed semper magnitudinem et potentiam populi Romani testatum est. Etiam in ipso silentio ruinarum voces historiae resonant: triumphi, clades, contentiones ac devotio civium erga rem publicam manifeste exprimuntur.

Initio locus palustris erat, inter colles Palatinum et Capitolinum situs, aquis stagnantibus impeditus, donec rex Tarquinius Priscus, ductu sapientiae, Cloacam Maximam construi curavit, quae aquas in Tiberim deduxit. Ita demum area forum publicum fieri potuit, apta ad negotia publica, conventus et iudicia.

Postea Romani hunc locum paulatim marmore et monumentis ornare coeperunt, ut res publica suae maiestatis testimonium haberet. Templa deorum, basilicae iudiciis et commerciis destinatae, et arcus triumphales intra Forum aedificati sunt, ita ut locus non solum publicis usibus, sed etiam memoriae et gloriae serviret.

In medio huius loci, ubi Rostra posita erant, oratores voces suas ad populum Romanum tollere solebant. Cicero, dum Antonium vehementer accusabat, hic populi animos inflammavit; Gracchi autem, dum reformationes sociales proponebant, Rostra loco persuasionis et contentionis habuerunt. Clamoribus et responsionibus populi Forum repletum erat, cum verba potentia novas rationes et factiones promoverent.

Non procul ab his Rostratis stabat Curia Iulia, domus senatus, a Iulio Caesare exstructa et postea sub Augusto perfecta. Haec domus deliberationibus rei publicae destinata erat, ubi senatores non solum de legibus, sed etiam de bellis et provinciis imperii disceptabant. Solemnia huius loci resonant etiam nunc, cum visitatores inter columnas et pavimenta antiqua ambulent, potentiam pristinam imaginibus suis refingentes.

Basilicae quoque magnam partem fori constituerunt, ut locus non solum religioni et politicae, sed etiam commerciis et negotiis aptus esset. Basilica Iulia, quam Iulius Caesar aedificare coepit, locus tribunalium erat, ubi iudicia spectabantur et negotia tractabantur. Similiter, Basilica Aemilia propter columnas marmoreas et pavimenta ornata notissima erat, inter quae etiam numi aurei repertos esse traditur, monumentum divitiarum negotiatorum Romanorum.

Fabulae et mysteria Forum Romanum quoque illustrant. Lacus Curtius, in medio Foro situs, fabulam iuvenis fortissimi narrat, Curtii nomine, qui se in voraginem iecit, ut urbem ab imminentibus periculis liberaret. Praeterea, Umbilicus Urbis, locus sacer qui medium imperii significabat, memoriae civium de origine et perpetuitate Romae serviebat.

Postquam Roma ab urbe in imperium mutata est, Forum Romanum paulatim non solum politiae, sed etiam memoriae et sacris destinatum est. Templa, ut Saturni, Concordiae, et Vestae, sanctitatem areae auxerunt, dum arcus triumphales, sicut Arcus Titi et Septimii Severi, victorias et gloriam imperatorum Romanorum celebraverunt. Monumenta haec, quamvis nunc ruinis obtecta, imaginem antiquitatis vividae in animo cuiusque visitatoris evocant.

Sic Forum Romanum non solum locus publicorum negotiorum et conventuum fuit, sed etiam theatrum virtutis et gloriae populi Romani. Hodie, inter columnas fractas et pavimenta dilapsa, historia Romana vivit, vocibus tacitis quae triumphi et humanitatis narrationem resonant. In hoc loco, ubi olim magnitudo urbis celebrata est, visitatores iter temporis faciunt, monumenta contemplantur, et animos suos historiae gloria replent.

Forum Romanum, quod primum saeculo septimo ante Christum natum institutum est, longa historia sua saepe renovatum atque amplificatum fuit. Cloaca Maxima, quae aquas palustres in Tiberim deducebat fundamentaque Foro futura posuit, circiter annum sescentesimum ante Christum natum a Tarquinio Prisco, rege Romano, exstructa est. Templum Saturni, unum ex antiquissimis huius loci monumentis, primo circa annum quadringentesimum nonagesimum octavum ante Christum natum dedicatum est.

Saeculis consequentibus, Forum magnificis aedificiis ornatum est. In his praeclarum fuit Templum Concordiae, anno trecentesimo sexagesimo sexto ante Christum natum consecratum, et Templum Divi Iulii, quod anno quadragesimo secundo ante Christum natum honoribus Caesaris divinorum decoratum est. Arcus Titi, victoriae in Iudaea memoriam perpetuans, anno octogesimo primo post Christum natum exstructus eminet.

Sub imperatoribus, veluti Augusto et Septimio Severo, Forum non solum triumphis memoriae, sed etiam artis architecturaeque Romanae fastigiis clarescebat. Monumenta haec non modo religionem atque gloriam militarem celebrant, sed etiam ingenium artemque populi Romani per saecula extollunt. Ita Forum, olim cor rei publicae et imperii, per aevum monumentorum suorum maiestatem ad posteros transmisit.

Fabula: Dies Tumultuosus in Curia

Sol altus super Forum Romanum fulgebat, cum Decimus Fabius Balbus, senator aetate provecta sed animi vigore pleno, iter ad Curiam Iuliam faciebat. Forum tumultu fervebat: tabernarii merces suas venditabant, clientes patronos comitabantur, et oratores ex Rostratis plebem suis sententiis allicere conabantur. Sed haec omnia Balbo vix curae erant; hodie enim senatus de lege nova disceptaturus erat, quae vectigalia provinciarum augere proposuerat. Argumentum grave ac contentiosum erat, quod factiones in duas partes manifeste dividebat.

Cum porticum Curiae attigit, paulum substitit, frontem marmoream et maiestatem aedificii contemplans. “Quot tumultus, quot coniurationes, quot consilia hic locus vidit,” secum cogitavit. Limen transgressus, murmur senatorum iam congregatorum auribus eius occurrit. In medio Curiae suggestus eminebat, ubi consules sedebant, magistratus ad ius senatus administrandum parati.

Balbus locum suum in subselliis cepit, oculos circum auditoria iaciens. In prima subsellia Gaius Marcius Laco sedebat, vir ambitiosus et oratione fervida clarus. Prope eum erat Publius Cornelius Cethegus, gravitate et moderatione notus, qui saepe inter factiones pacem quaerere solebat. In angulo sinistro autem Lucius Sergius Varro, factionis popularis dux, vultu iam indignatione incenso considebat.

Praeco consilium senatus incipere annuntiavit, et consul maior, Marcus Horatius Scaurus, ex suggestu surrexit. “Patres conscripti,” inquit, “hodie de re maximi momenti deliberandum est. Nova lex vectigalia provinciarum duplicabit, ut aerarium augeatur et bellum Parthicum sustentetur. Audiamus sententias vestras.”

Primum Gaius Marcius Laco surrexit, toga splendidissima indutus, et magna voce locutus est: “Patres conscripti, lex haec aerarium implebit et imperium confirmabit. Provinciae fundamentum imperii sunt; opes earum sine dubio nobis deservire debent. Qui hanc legem recusant, nonne patriae necessitates neglegunt?”

Plurimi clamoribus assenserunt, alii tamen dissonos murmures ediderunt. Balbus, facie immota, silentio attendebat. Tum Lucius Sergius Varro, vultu ardente, surrexit et contra orationem coepit: “Patres conscripti, nonne satis est provinciarum sudor et labor? Nunc iterum eos spoliare volumus? Haec lex non iustitiae sed avaritiae servit. Quis nobis fidem dat istas opes recte administratum iri? Nonne historia docet magistratus saepius cupiditati suae quam rei publicae servivisse?”

Tumultus inter senatores ortus est. Quidam Varronem plausibus sustinebant, alii indignatione fremuerunt. “Silentium!” praeco clamavit. Varro, nullo tumultu deterritus, perstitit.

Publius Cornelius Cethegus, gravitate sua solita, mediari conatus est. “Patres conscripti,” inquit, “hoc consilium merito senatum divisit. Verum est provincias onere gravi afflictum iri, sed non minus verum est aerarium inopia laborare. Proposuerim ut vectigalia moderate augeantur, non duplicentur, ut et aerario et provinciis consulatur.”

Balbus, qui usque ad hoc tempus tacuerat, tandem surrexit. Omnium oculi ad eum versi sunt, senem cuius auctoritas et prudentia in senatu diu probatae erant. “Patres conscripti,” inquit, “amicitia et concordia salus rei publicae consistit. Haec lex, si temere impellitur, non modo provincias, sed etiam fidem inter cives et imperium laedet. Sententia Cethegi mihi sapientissima videtur; cogitemus non quid ex provinciis capere possimus, sed quid eis reddere debeamus.”

Balbi vox, placida sed gravis, totam Curiam implevit. Post haec, consules sententias senatorum collegerunt. Lex emendata, quae vectigalia moderate augeret, tandem accepta est.

Cum senatores Curiam relinquebant, Balbus per murmur sodalium iter ad Forum fecit. Amici eum interrogabant quid de consilio sentiret. “Non factiones sed concordia omnium rem publicam conservabit,” respondit. “Res Romana non ferro sed fide et iustitia stabit.”

Sub occasum solis, cum Forum Romanum purpureo lumine ornaretur, Balbus domum revertit, animo quidem gravi sed spei plenus. Hodie in Curia non solum de lege, sed etiam de ipsa Roma disceptatum erat. “Quamdiu verba et consilia vincunt ferrum,” secum cogitavit, “tanta est spes Romam aeternam mansuram esse.”